De voorwaarden waaronder vergunningsvrij kan worden uitgebouwd is in standaard situatie voor vrijwel iedereen helder. Er zijn echter ook diverse situaties waarin niet duidelijk is of wel aan de voorwaarden van vergunningsvrij bouwen kan worden voldaan. Denk bijvoorbeeld aan woningen waarbij de achtertuin is verdiept ligt ten opzichte van de begane grondvloer, of aan woningen met aan de achterzijde een balkon op de eerst verdieping.

In het geval dat een uitbouw wordt gebouwd onder een balkon, is het afhankelijk van het exacte plan of er wel of geen bouwvergunning nodig is. Niet vergunningsvrij Als het balkon gaat fungeren als dak van de uitbouw, dan is een bouwvergunning nodig. Want dan wordt het balkon een dakterras en bestaat de uitbouw niet uit één maar uit twee bouwlagen. Een dakterras wordt namelijk gezien als bouwlaag. Een uitbouw bestaande uit meer dan één bouwlaag voldoet niet aan de aanhef van artikel 2, onderdeel a. van het Besluit bouwvergunningvrije en licht bouwvergunningplichtige bouwwerken (Bblb). Er is in deze situatie dus een reguliere bouwvergunning vereist. Wel vergunningsvrij Een andere mogelijkheid is om geen gebruik te maken van het balkon als dak van de aanbouw. Er wordt dan een nieuw dak gebouwd. Omdat in dit geval het balkon en de uitbouw twee losse onderdelen blijven, bestaat de uitbouw maar uit één bouwlaag. Bij dit plan is het wel mogelijk om de uitbouw vergunningsvrij te realiseren.

Bij een woning met overstekende eerste etage, zoals weergegeven in figuur 1, is de uitwerking het zelfde als bij een woning met een balkon op de eerste etage. Ook hier mag het overstekende deel niet worden ‘dichtgebouwd’ zonder bouwvergunning. Bij de woning speelt nog een andere vraag. Namelijk vanaf welk punt de uitbouwdiepte gemeten moet worden: Vanaf de gevel van de begane of vanaf de gevel van de eerste verdieping. Wijze van meten De wijze van meten van een vergunningsvrij bouwwerk is opgenomen in artikel 1 van het Bblb. De maten van een vergunningsvrij uitbouw moeten worden buitenwerks en loodrecht worden gemeten. Dit houdt dus in dat in het projectievlak wordt gemeten. Dit is het vlak dat men ziet wanneer men van boven op het bouwwerk kijkt, waarbij men de bestaande bebouwing buiten beschouwing laat. De diept van een vergunningsvrij uitbouw moet dus gemeten worden vanaf de gevel waartegen aan wordt gebouwd. Dus de gevel van de begane grond.

Ook hier is het afhankelijk van het exacte plan of wel of geen bouwvergunning nodig is. In het geval dat er wordt gekozen om de aanbouw op palen te plaatsen, zie figuur 2, waarbij de ruimte onder de uitbouw open blijft , is een reguliere bouwvergunning nodig. Er wordt namelijk niet meer voldaan aan de aanhef van artikel 2, onder a van het Bblb omdat de uitbouw niet op, maar boven de grond wordt gebouwd. Bouwlagen Om een uitbouw in deze situatie wel vergunningsvrij te mogen realiseren zal een zodanig plan gekozen moeten worden dat de uitbouw wel op de grond staat. Als de ruimte onder de uitbouw maximaal 1,5 meter hoog is, dan kan deze worden dicht gemetseld. De uitbouw staat dan wel op de grond. Er is immers pas sprake van tweebouwlagen als het hoogte verschil tussen vloeren meer dan 1,5 meter bedraagt ( zie de jurisprudentie van het begrip bouwlaag). Als de ruimte onder de aanbouw meer dan 1,5 meter hoog is, dan is dichtmetselen geen optie, omdat daarmee een extra bouwlaag ontstaat. Dit ongeacht of deze ruimte toegankelijk is of niet. Natuurlijk is opvullen van de ruimte zonder het opmetselen van muren ook mogelijk om de uitbouw vergunningsvrij te mogen bouwen.